Historia Gminy Cewice
Nazwa miejscowości Cewice pierwotnie brzmiąca Czewice, wywodzi się od nazwiska Czewa, będącego skrótem staropolskiego imienia Czewuj. Zniemczona postać nazwy miejscowości – Zewitz, uwarunkowała wtórną – obecną – nazwę Cewice. Miejscowość Cewice jest stolicą gminy i leży w odległości 12 km na południe od Lęborka u podnóża piętrzącego się do wysokości 174 m n.p.m. wzniesienia o nazwie Dolnogóra.
Po raz pierwszy wzmiankowana w 1362 r. w akcie nadania przez komtura krzyżackiego Winrycha von Kniprode dóbr włościańskich braciom Klausowi, Walterowi, Günterowi oraz Walterowi Grella. Cewice już wtedy nie były małe, skoro lokowano je na 60 łanach, co stanowiło obszar około 1000 ha. Wieś nadano na prawie magdeburskim. Do 1749 r. majątek wchodził w skład rozległych posiadłości rodu Grella. W 1749 r. dobra w całości zostały nabyte przez ród Demińskich, zaś w 1784 r. przez podkomorzego Joachima Wobessera – Objezierzyckiego. Rozwój miejscowości związany był z utworzeniem w 1653 r. nowego szlaku pocztowego z Berlina do Królewca, który wiódł m.in. przez Cewice, a także z późniejszą budową nowej szosy z Lęborka do Bytowa oraz linii kolejowej na tej samej trasie. W latach 1911 – 1945 wieś należała do dóbr przedsiębiorcy Rudolfa Sinnera z Karlsruhe. Po wojnie Cewice stały się siedzibą władz gminnych oraz nadleśnictwa.
Krajowa Rada Narodowa pełniąca funkcję tymczasowego parlamentu powołała 21 lipca 1944 roku Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego. Organ ten wydał 22 lipca 1944r. podstawy dla dalszego kształtowania się państwowości akt polityczno-ustrojowy pod nazwą Manifestu lipcowego, który określał program władzy ludowej. Manifest zawierał deklaracje, że KRN i PKWN wykonują władzę na terenie przez wojewódzkie, powiatowe, miejskie i gminne rady narodowe oraz upełnomocnionych przedstawicieli.
Przepisy dekretu PKWN z 28 listopada 1944r. o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego przewidywały w sposób wyraźny zespolenie funkcjonowania organów samorządu terytorialnego z radami narodowymi. Organy te zostały przez ustawodawcę wyznaczone jako organy wykonawcze rad narodowych, a rady pełniły w samorządzie terytorialnym rolę uchwałodawczą, dokonując m.in. wyboru jego organów, stających się w konsekwencji ich własnymi organami. W ten sposób organem wykonawczym Gminnej Rady Narodowej w Cewicach stał się Zarząd Gminny.
Dnia 14 kwietnia 1945 roku Starostwa Powiatowy w Lęborku powołał Wójta Gminy Cewice. Pierwszą siedzibą Gminnej Rady Narodowej był budynek celny w Łebuni.
Zarząd Gminy będący organem kolegialnym składał się z wójta, podwójciego i trzech członków zarządu. Obradował pod przewodnictwem wójta lub jego zastępcy. Zarząd Gminy w określonych przepisami prawa przypadkach działał kolegialnie, a poza tym na zasadzie klauzuli generalnej – jednoosobowo, gdyż przepisy prawne przyznawały prawo jednoosobowego wydawania decyzji przełożonemu gminy.
Przełożeni gminy reprezentowali również zarząd gminy na zewnątrz oraz kierowali całą administracją i gospodarką gminną. W przypadku nie cierpiących zwłoki, wójt był obowiązany do wydawania decyzji przysługującej kolegialnej reprezentacji zarządu, która jednak na najbliższym posiedzeniu powinna uzyskać akceptację zarządu.
Rady Narodowe zapowiedziane Manifestem lipcowym, zostały prawnie powołane do życia ustawą z 11 listopada 1944r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych, wydaną przez Krajową Radę Narodową, jako tymczasowe organy ustawodawcze i samorządowe. Wkrótce jednak nowelą z 3 stycznia 1946r. pozycja rad została zmieniona i umocniona, gdyż wykreślono z niej staż tymczasowości. Zgodnie z cytowaną ustawą funkcję dotychczasowego zarządu gminy w Cewicach przejęło prezydium gminnej rady narodowej.
Podstawową formą działalności rad narodowych były sesje plenarne. Termin posiedzenia zwyczajnego określała sama rada bądź jej przewodniczący lub prezydium rady. Oprócz tego mogły być zwoływane w każdym czasie sesje nadzwyczajne z inicjatywy prezydium lub na wniosek ¼ członków rady.
Organami wewnętrznymi rady narodowej były prezydium i komisje. Prezydium rady narodowej powoływano wyłącznie spośród grona radnych.
5 kwietnia 1946r. powołano komisje przesiedleńczą i osiedleńczą. Na teren gminy napływała ludność z całej Polski. Osiedlanie się rodzin z wschodnio-południowych terenów Polski trwało do września 1947 roku.
W latach 1947 – 1950 we wszystkich wsiach sołeckich czynne były szkoły podstawowe. W 1947 uchroniono przedszkole w Cewicach, a w roku 1949 Gminną Bibliotekę Publiczną.
20 marca 1950 została wydana ustawa o terenowych organach jednolitej władzy państwowej. Ustawa zniosła instytucję samorządu terytorialnego. Dotychczasowy zakres administracji i gospodarki samorządowej został przekazany radom.
Prezydium Gminnej Rady Narodowej działało kolegialnie. Określony został rodzaj spraw zastrzeżonych do rozstrzygnięcia kolegialnego, ale decyzje mogły również zapadać w imieniu prezydium, jednoosobowo wydawane przez przewodniczącego. Przewodniczący rozpatrywał prezydium na zewnątrz i kierował jego pracami, nadzorował wykonywanie uchwał rady i prezydium, a także organów zwierzchnich.
Do organów rady narodowej ustawa zaliczała także komisje.
Organem wykonawczym i zarządzającym rady było jej prezydium.
W roku 1952 została uchwalona przez Sejm Konstytucja PRL, która regulowała zasady ustroju politycznego i społeczno – gospodarczego w państwie, określała system organów państwowych, ustaliła podstawowe prawa i obowiązki obywateli oraz stworzyła zasady prawa wyborczego.
Rada Narodowa została zaliczona do terenowych organów władzy państwowej.
25 września 1954r. ukazały się dwie ustawy:
- o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu Gromadzkich Rad Narodowych,
- o osiedlach i radach narodowych osiedli.
Ustawa ta oprócz nowego podziału terytorialnego najniższych jednostek uregulowała strukturę organizacyjną gromadzkich rad narodowych i zakresu ich działania.
W latach 1954 – 1957 na terenie Gromady Cewice wykonano elektryfikację we wsiach Karwica, Unieszynko oraz Przeryte.
W roku 1956 oddane zostały do użytku dwa baraki mieszkalne w Cewicach dla ludności cywilnej, zbudowane przez jednostkę wojskową.
W latach 1959/60 wybudowano sześć nowych szkół:
- szkoła 1000-lecia w Siemirowicach
- szkoła Podstawowa w Maszewie Lęborskim
- szkoła Podstawowa w Przerytem
- Pawilon Szkolny w Karwicy
- Pawilon Szkolny w Bukowinie
Przy dużym udziale czynu społecznego wybudowano drogi asfaltowe Maszewo – Cewice i Karwica – Unieszynko. Od roku 1966 datuje się rozwój budownictwa indywidualnego. Dotyczy to zarówno budownictwa mieszkalnego jak i gospodarskiego.
