Środowisko przyrodnicze
Większa cześć terenu Gminy Cewice znajduje się w zbiegu obszaru chronionego (51% powierzchni gminy). Piękne lasy, liczne jeziora, urokliwe rzeczki i łąki oraz ukształtowanie terenu decydują o bogactwie przyrodniczo-krajobrazowym gminy. Rzeźba terenu gminy jest bardzo zróżnicowana i na jej uformowanie wpłynęło najmłodsze ze zlodowaceń plejstoceńskich (zlodowacenia północnopolskie, ostatnie zlodowacenie). Skutkiem zlodowacenia są charakterystyczne dla gminy różne formy ukształtowania terenu – od wysokich wzniesień po rozległe płaskowizny o lekko falistej powierzchni. W okolicach wsi Malczyce teren wznosi się do wysokości 140 m n.p.m. Bardziej na południe, w okolicach miejscowości Cewice i Maszewo Lęborskie, wzgórza osiągają często wysokości przekraczające 170 m. Najwyższe wzniesienia znajdują się w okolicach wsi Dziechno (196,6 m) i Bukowina (193,7 m). Pomiędzy zalesionymi w większości wzgórzami rozciągają się niewielkie równiny z małymi strumyczkami.
Cennym przyrodniczym zasobem gminy stanowią lasy o powierzchni 11 611 ha(blisko 62% całkowitej powierzchni), zarządzane w większości przez Nadleśnictwo Cewice. Część północna charakteryzuje się dużą różnorodnością drzewostanów w zakresie struktury gatunkowej i wiekowej, z których większość powstała na siedliskach bogatszych – z przewagą buka i dębu, cenne pod względem botanicznym. Natomiast w części południowej dominują drzewostany iglaste, m.in. piękne bory sosnowe. Atrakcyjność przyrodniczą gminy zwiększa bogactwo świata zwierzęcego. W okolicznych lasach i na łąkach mają swoje siedliska: bekasy, czajki, dziki, jenoty, kaczki czernice, lisy, łabędzie nieme, perkozy dwuczube oraz wróblowce.
Obszary chronione na terenie Gminy Cewice
Źródło: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska; portal www.geoserwis.gdos.gov.pl
W Gminie Cewice znajdują się: liczne pomniki przyrody, rezerwat, obszar krajobrazu chronionego, siedliskowy obszar Natura 2000 oraz liczne użytki ekologiczne. Przez teren gminy przepływają cztery rzeki: Bukowina, Okalica, Struga Krępkowicka oraz Unieszynka. Na obszarze gminy położonych jest 18 jezior. Największe z nich to: Brody, Oskowo, Osowskie oraz Święte. Jezioro Święte ma unikatową wartość przyrodniczą – jest jednym ze 160 istniejących w Polsce jezior lobeliowych. W wodach rzek, strumieni i jezior żyją liczne gatunki ryb: karaś, kleń, leszcz, lipień, płoć, sandacz, stynka, szczupak, śliz.
Rezerwat – obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi.
źródło: Nadleśnictwo Cewice
| Karwickie Źródliska – [pow. całk. 0,03 km²] – PL.ZIPOP.1393.RP.1196 |
| Rezerwat tworzy niezwykle ciekawa forma geomorfologiczna. Na ukośnym dnie erozyjnej niszy geologicznej, tzw. cyrku źródliskowym „zawieszone” jest torfowisko niskie przepływowe, zasilane wodami podziemnymi z licznych wysięków i wychodni warstw wodonośnych zlokalizowanych wzdłuż podstawy zboczy.
Torfowisko powstało wskutek odkładania się na podłożu mineralnym materii z obumarłej roślinności torfotwórczej wykształconej w otoczeniu źródeł. Złoża torfów turzycowo-drzewnych osiągają tu maksymalną głębokość 2 metrów. Proces torfotwórczy trwa, jednak złoże nie przyrasta na grubości wskutek erozyjnego oddziaływania gęstej sieci kilkudziesięciu strumyków o cechach górskich, które płynąc bystrym nurtem, często zakolami i przez progi, rozcinają torfowisko na wiele kopuł. Strumyki te formują się następnie w bezimienny prawostronny dopływ Unieszynki, wchodzący po jej połączeniu z Pogorzelicą w skład dorzecza Łeby. Obszar wodno-błotny o fizjonomii kopułowo-dolinkowej porośnięty jest lasem bagiennym typu łęg jesionowo-olszowy. W warstwie krzewów występuje wawrzynek wilczełyko, trzmielina zwyczajna W celu zabezpieczenia rezerwatu przed zagrożeniami zewnętrznymi wyznaczono jego otulinę o pow. 38,84 ha. |
Obszar Chronionego Krajobrazu – forma ochrony przyrody, której obszary zajmują różnej wielkości tereny, zwykle rozległe, obejmujące pełne jednostki środowiska naturalnego takie jak doliny rzeczne, kompleksy leśne, ciągi wzgórz, pola wydmowe, torfowiska.
| Fragment Pradoliny Łeby i Wzgórza Morenowe na Południe od Lęborka – [pow. całk. 168,23 km²] – PL.ZIPOP.1393.OCHK.408 |
| Położony jest w mezoregionach Pradolina Łeby-Redy i Pojezierze Kaszubskie. W większości jest to obszar pagórkowaty położony w zasięgu zlodowacenia Bałtyckiego fazy pomorskiej. Stąd też charakteryzuje się wyraźną rzeźbą młodoglacjalną z licznymi jeziorami w zagłebieniach terenu. Urozmaicenie krajobrazu podkreśla szeroka pradolina Łeby na północy oraz przełomy rzek płynących z południa. Wzgórza morenowe porośnięte są lasami o urozmaiconym składzie gatunkowym i zróżnicowanej strukturze wiekowej. Gatunkami lasotwórczymi są tu sosna, buk, dąb, świerk oraz olsza i brzoza. |
Obszary Natura 2000 – głównym celem funkcjonowania sieci Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Drugim jej celem jest ochrona różnorodności biologicznej. Na terenie Gminy Cewice znajdują się dwa obszaru siedliskowe:
- „Karwickie Źródliska” – obszar siedliskowy (pow. całk. 3,72 km2, PLH220071),
- „Dolina Łupawy” – obszar ptasi (pow. całk. 55,09 km2, PLH220036).
Użytki ekologiczne – to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie
dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt, i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.
W Gminie Cewice ustanowiono piętnaście użytków ekologicznych:
- „Sarnia Łąka” [0,04 km2] – zachowanie biocenoz łąkowych;
- „Marglowa Łąka” [0,03 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
- „Storczykowa Łąka” [0,05 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i cennych gatunków roślin;
- „Trójkątna Łączka” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
- „Nad Rzeką Unieszynką” [0,002 km2] – zachowanie biocenoz łąkowych;
- „Ciągi Słonek” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i szuwarowych;
- „Karwicka Łąka” [0,03 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
- „Nad Grążelowym Jeziorem” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i oczka śródleśnego;
- „Wąska Łączka” [0,002 km2] – zachowanie biocenoz łąkowych;
- „Torfowa Łąka” [0,002 km2] – zachowanie biocenoz łąkowych;
- „Łąka nad Torfowiskiem” [0,002 km2] – zachowanie biocenoz łąkowych;
- „Długa Łączka” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i szuwarowych;
- „Rozlewiska Jeziora Święte” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i szuwarowych;
- „Łąka nad Jeziorem Oskowskim” [0,04 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
- „Oskowskie Szuwary” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i szuwarowych.
Na obszarze gminy zaewidencjonowano siedemnaście obiektów uznanych za pomniki przyrody
(w tym 3 grupowe, jedna aleja oraz głaz narzutowy) – zlokalizowanych głównie w parkach i przy obiektach sakralnych. Na północ od wsi Krępkowice znajduje się jeden z najstarszych dębów szypułkowych na terenie kraju. Wiek dębu szacuje się na około 650 lat, kiedy to Pomorze Gdańskie należało do Zakonu Krzyżackiego. Jego wysokość wynosi 22 metry, a obwód (w pierśnicy) 770 cm. Nazwa drzewa najprawdopodobniej nawiązuje do księcia pomorskiego Świętopełka II Wielkiego, który w XIII wieku władał tymi ziemiami. Około 700 m na północ od Maszewa, przy polnej drodze do Małoszyc, znajduje się potężny głaz narzutowy zwany Wysokim Kamieniem. Eratyk wystaje z ziemi na ponad 1,5 m, a jego obwód wynosi 12,1 m. Głaz spod Maszewa wyróżnia się bordowo-wiśniową barwą, stąd niekiedy nazywany jest również Czerwonym Kamieniem. Warto wspomnieć, że jest on jednym z większych na terenie powiatu lęborskiego.
Jego wiek datuje się na około 650 lat, choć niektórzy badacze historii są skłonni dać mu nawet około 1100 lat. Ma stosunkowo mały obwód – około 8 m, charakteryzuje się bardzo cienkimi słojami z uwagi na to, że rośnie na suchej, jałowej i piaszczystej glebie. Wysoki na około 20 m, wspaniale prezentuje się późną wiosną i latem, podczas kiedy jego korona w całości pokryta jest intensywnym i gęstym okryciem liści.
