Jak rozmawiać z rodzinami z Ukrainy, które gościsz u siebie?

DOROŚLI
Jeśli nie mówisz w języku swoich Gości – zaopatrz się w „tłumacza” w telefonie lub słownik.

Dowiedz się, czy Twoi Goście mają zabezpieczone podstawowe potrzeby:

• czy mają niezbędne rzeczy osobiste (grzebień, szczoteczkę do zębów, ubrania etc.)
• czy mają telefon, żeby móc się kontaktować tak z Tobą, jak i ze swoimi bliskimi
• jeśli udostępniasz im samodzielne mieszkanie, zadbaj o jedzenie, środki higieny osobistej i środki czystości
• pokaż im okolice, opowiedz co i gdzie mogą znaleźć
• wytłumacz, jak mogą się poruszać po okolicy, czy po Twoim mieście, żeby czuli się bardziej samodzielni i mniej zależni
• zapytaj, czy potrzebują Twojej pomocy w kontaktach z polską administracją

Rzeczy, które NALEŻY robić i mówić:

• Uszanuj prywatność swoich gości – bądź dostępny, ale nie narzucaj swojej obecności
• Daj do zrozumienia, że ich historia jest dla Ciebie ważna i wysłuchaj, jeśli będą chcieli Ci ją opowiedzieć; rozmawiaj, jeśli będą chcieli o tym rozmawiać
• Bądź spokojny i cierpliwy – Twój spokój będzie dla nich wsparciem
• Odpowiadaj na pytania, informuj o możliwościach, ale i sam nie bój się pytać o ich potrzeby
• Jeśli masz trudność z porozumiewaniem  się  – wykorzystaj „tłumacza” w telefonie, korzystaj ze słowników, staraj się nawiązać choć minimalny kontakt
• Jeśli Twoi goście mieszkają razem z Tobą w jednym mieszkaniu – nie bój się angażować ich we wspólną pracę (przygotowywanie posiłków, sprzątanie). Dzięki temu poczują się pewniej i bardziej u siebie
• Poproś, żeby Twoi goście nauczyli Cię kilku słów po ukraińsku, pokazali, jak się przygotowuje dania ukraińskie – to pozwoli im na zachowanie własnej tożsamości
• Jeśli udostępniłeś im odrębne pomieszczenie – zostaw kontakt do siebie, ale nie bój się też „zaglądać” do nich pytając o potrzeby

Rzeczy, których NIE NALEŻY robić i mówić:

• Nie odbieraj osobiście zachowań, które w innych okolicznościach uznałbyś za niewłaściwe — np. nagłe opuszczenie pomieszczenia, wyrażanie niezadowolenia lub obojętność. Twoi goście mają traumatyczne doświadczenia, w związku z czym przeżywają silne emocje. Te zachowania nie dotyczą Ciebie, a Twoi goście nie zawsze są w stanie je kontrolować
• Nie zmuszaj do rozmowy o tym co przeżyli, jeśli zauważysz, że to dla nich trudne
• Nie przerywaj opowieści (np. patrząc na zegarek), jeśli zaczęli mówić
• Nie wyręczaj we wszystkim swoich gości, jeśli wyrażają ochotę współuczestniczenia w jakiś pracach lub chcą coś zrobić sami — pozwól im na to
• Nie oceniaj tego, co zrobili lub czego nie zrobili, nie sugeruj co powinni czuć
• Nie opowiadaj o własnych problemach
• Nie obiecuj, że wszystko będzie dobrze – jeśli jesteś na to gotowy, obiecaj, że zrobisz wszystko, żeby im pomóc
• Nie zachowuj się tak, jak byś musiał rozwiązywać za nich wszystkie ich problemy
• Nie umniejszaj ich zdolności do opiekowania się samymi sobą

DZIECI
Przede wszystkim  pamiętaj, że dzieci z Ukrainy już doświadczyły więcej, niż Ty, czy większość Twoich dorosłych znajomych w Polsce. Doświadczyły tego — i przetrwały!

Dlatego:

• Odpowiadaj na ich pytania, jeśli będą je zadawały, dostosowując swoje słownictwo do ich możliwości
• Jeśli będą pytały o wojnę – nie zbywaj, nie bagatelizuj, ale odpowiadaj zgodnie z prawdą, dodając zawsze jakiś pozytywny element, np. „tak, Ukraina została zaatakowana, ale wszystkie kraje Europy starają się jej pomóc i wspierają w walce z agresorem”
• Jeśli dziecko samo zaczyna mówić o swoim strachu – pozwól mu na to. Zapewnij je, że to normalne, że się boi. Dorośli też czasem czują lęk czy niepokój. Ty też się martwisz, ale i Ty i wszyscy inni dorośli zrobią wszystko, żeby pomóc dziecku i jego rodzinie
• Jeśli dziecko nie reaguje na polecenia i prośby, zachowuje się agresywnie, jest nadmiernie pobudzone lub nadmiernie wycofane — pamiętaj, że prawdopodobnie przeżywa silne emocje, których nie potrafi opanować
• Jeśli będzie taka możliwość, pomóż mu nawiązać kontakt z rówieśnikami
• Jeśli będzie taka możliwość, postaraj się dać mu możliwość zabawy

• Nie obiecuj rzeczy niemożliwych. Nie kłam. Jeśli dziecko pyta o tatę, który został na Ukrainie, nie zapewniaj, że niedługo przyjedzie i wszystko będzie dobrze. Powiedz raczej, że też się martwisz, ale Tata jest dzielnym mężczyzną i zrobi wszystko, żeby jak najszybciej przyjechać, a Ty zrobisz wszystko, żeby mu w tym pomóc
• Nie rozmawiaj przy dzieciach o drastycznych szczegółach
• Nie oglądaj przy dzieciach drastycznych relacji telewizyjnych

Pamiętaj, że kilkuletnie dzieci potrafią bardzo szybko przechodzić od bólu i cierpienia do radości i śmiechu!
I pamiętaj, że to normalne.

Materiał do pobrania poniżej.

Źródło: Materiał przygotowany przez Polskie Towarzystwo Terapii EMDR — zrzeszające terapeutów EMDR — w tym psychologów, psychotraumatologów, lekarzy psychiatrów, psychoterapeutów, interwentów kryzysowych — zajmujących się m.in. leczeniem traumy.

Załączniki:

• Jak rozmawiać z rodzinami z Ukrainy