Środowisko przyrodnicze

Większa cześć terenu Gminy Cewice znajduje się w zbiegu obszaru chronionego (51% powierzchni gminy). Piękne lasy, liczne jeziora, urokliwe rzeczki i łąki oraz ukształtowanie terenu decydują o bogactwie przyrodniczo-krajobrazowym gminy. Rzeźba terenu gminy jest bardzo zróżnicowana i na jej uformowanie wpłynęło najmłodsze ze zlodowaceń plejstoceńskich (zlodowacenia północnopolskie, ostatnie zlodowacenie). Skutkiem zlodowacenia są charakterystyczne dla gminy różne formy ukształtowania terenu – od wysokich wzniesień po rozległe płaskowizny o lekko falistej powierzchni. W okolicach wsi Malczyce teren wznosi się do wysokości 140 m n.p.m. Bardziej na południe, w okolicach miejscowości Cewice i Maszewo Lęborskie, wzgórza osiągają często wysokości przekraczające 170 m. Najwyższe wzniesienia znajdują się w okolicach wsi Dziechno (196,6 m) i Bukowina (193,7 m). Pomiędzy zalesionymi w większości wzgórzami rozciągają się niewielkie równiny z małymi strumyczkami.

Cennym przyrodniczym zasobem gminy stanowią lasy o powierzchni 11 611 ha(blisko 62% całkowitej powierzchni), zarządzane w większości przez Nadleśnictwo Cewice. Część północna charakteryzuje się dużą różnorodnością drzewostanów w zakresie struktury gatunkowej i wiekowej, z których większość powstała na siedliskach bogatszych – z przewagą buka i dębu, cenne pod względem botanicznym. Natomiast w części południowej dominują drzewostany iglaste, m.in. piękne bory sosnowe. Atrakcyjność przyrodniczą gminy zwiększa bogactwo świata zwierzęcego. W okolicznych lasach i na łąkach mają swoje siedliska: bekasy, czajki, dziki, jenoty, kaczki czernice, lisy, łabędzie nieme, perkozy dwuczube oraz wróblowce.

Obszary chronione na terenie Gminy Cewice

Źródło: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska; portal www.geoserwis.gdos.gov.pl

W Gminie Cewice znajdują się: liczne pomniki przyrody, rezerwat, obszar krajobrazu chronionego, siedliskowy obszar Natura 2000 oraz liczne użytki ekologiczne. Przez teren gminy przepływają cztery rzeki: Bukowina, Okalica, Struga Krępkowicka oraz Unieszynka. Na obszarze gminy położonych jest 18 jezior. Największe z nich to: Brody, Oskowo, Osowskie oraz Święte. Jezioro Święte ma unikatową wartość przyrodniczą – jest jednym ze 160 istniejących w Polsce jezior lobeliowych. W wodach rzek, strumieni i jezior żyją liczne gatunki ryb: karaś, kleń, leszcz, lipień, płoć, sandacz, stynka, szczupak, śliz.

Rezerwat Karwickie Źródliska

W centralnej części Nadleśnictwa Cewice, na terenie Leśnictwa Kozin położony jest rezerwat przyrody „Karwickie Źródliska”. Ze względu na atrakcyjność terenu i walory edukacyjne przebiega po nim ścieżka edukacyjno-przyrodnicza, na której znajdują się tablice informujące o przedmiocie ochrony rezerwatu.

Rezerwat tworzy niezwykle ciekawa forma geomorfologiczna. Na ukośnym dnie erozyjnej niszy geologicznej, tzw. cyrku źródliskowym „zawieszone” jest torfowisko niskie przepływowe, zasilane wodami podziemnymi z licznych wysięków i wychodni warstw wodonośnych zlokalizowanych wzdłuż podstawy zboczy.

Torfowisko powstało wskutek odkładania się na podłożu mineralnym materii z obumarłej roślinności torfotwórczej wykształconej w otoczeniu źródeł. Złoża torfów turzycowo-drzewnych osiągają tu maksymalną głębokość 2 metrów. Proces torfotwórczy trwa, jednak złoże nie przyrasta na grubości wskutek erozyjnego oddziaływania gęstej sieci kilkudziesięciu strumyków o cechach górskich, które płynąc bystrym nurtem, często zakolami i przez progi, rozcinają torfowisko na wiele kopuł.

Strumyki te formują się następnie w bezimienny prawostronny dopływ Unieszynki, wchodzący po jej połączeniu z Pogorzelicą w skład dorzecza Łeby.

Obszar wodno-błotny o fizjonomii kopułowo-dolinkowej porośnięty jest lasem bagiennym typu łęg jesionowo-olszowy. W warstwie krzewów występuje wawrzynek wilczełyko, trzmielina zwyczajnai leszczyna. Żyzne i dobrze nawodnione błotnoziemy kopuł porośnięte są bujnym wielogatunkowym runem roślin kwiatowych, paproci o wys. do 2 m i mszaków. Bagnisty obszar źródliskowy ma pow. 1,81 ha, siedlisko buczyny występującej na stromych zboczach niszy i ich strefy krawędziowej pow. ok. 1 ha. Fragmentami obszar buczyny ma charakter grądu pomorskiego z okazami starodrzewu grabu, bukai dębu. W jego podszycie obficie płoży się bluszcz pospolity, występuje marzanka wonna, łuskiewnik różowy i skrzyp zimowy. Maksymalna wysokość skarpy niszy geologicznej wynosi 25 m. Rezerwat ma wysoką wartość przyrodniczą i krajobrazową, jest siedliskiem rzadkich i chronionych gatunków roślin oraz małych zwierząt. W celu zabezpieczenia rezerwatu przed zagrożeniami zewnętrznymi wyznaczono jego otulinę o pow. 38,84 ha.

zdj. Nadleśnictwo Cewice

Obszar Chronionego Krajobrazu – forma ochrony przyrody, której obszary zajmują różnej wielkości tereny, zwykle rozległe, obejmujące pełne jednostki środowiska naturalnego takie jak doliny rzeczne, kompleksy leśne, ciągi wzgórz, pola wydmowe, torfowiska.

Fragment Pradoliny Łeby i Wzgórza Morenowe na Południe od Lęborka – [pow. całk. 168,23 km²] – PL.ZIPOP.1393.OCHK.408

Położony jest w mezoregionach Pradolina Łeby-Redy i Pojezierze Kaszubskie. W większości jest to obszar pagórkowaty położony w zasięgu zlodowacenia Bałtyckiego fazy pomorskiej. Stąd też charakteryzuje się wyraźną rzeźbą młodoglacjalną z licznymi jeziorami w zagłebieniach terenu. Urozmaicenie krajobrazu podkreśla szeroka pradolina Łeby na północy oraz przełomy rzek płynących z południa. Wzgórza morenowe porośnięte są lasami o urozmaiconym składzie gatunkowym i zróżnicowanej strukturze wiekowej. Gatunkami lasotwórczymi są tu sosna, buk, dąb, świerk oraz olsza i brzoza

Obszary Natura 2000 – głównym celem funkcjonowania sieci Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Drugim jej celem jest ochrona różnorodności biologicznej. Na terenie Gminy Cewice znajdują się dwa obszaru siedliskowe:

„Karwickie Źródliska” – obszar siedliskowy (pow. całk. 3,72 km², PLH220071),
„Dolina Łupawy” – obszar ptasi (pow. całk. 55,09 km², PLH220036).

Użytki ekologiczne – to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie
dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt, i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.

W Gminie Cewice ustanowiono piętnaście użytków ekologicznych:

„Sarnia Łąka” [0,04 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
„Marglowa Łąka” [0,03 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
„Storczykowa Łąka” [0,05 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i cennych gatunków roślin;
„Trójkątna Łączka” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
„Nad Rzeką Unieszynką” [0,002 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
„Ciągi Słonek” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i szuwarowych;
„Karwicka Łąka” [0,03 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
„Nad Grążelowym Jeziorem” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i oczka śródleśnego;
„Wąska Łączka” [0,002 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
„Torfowa Łąka” [0,002 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
„Łąka nad Torfowiskiem” [0,002 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
„Długa Łączka” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i szuwarowych;
„Rozlewiska Jeziora Święte” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i szuwarowych;
„Łąka nad Jeziorem Oskowskim” [0,04 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych;
„Oskowskie Szuwary” [0,02 km²] – zachowanie biocenoz łąkowych i szuwarowych.

Na obszarze gminy zaewidencjonowano siedemnaście obiektów uznanych za pomniki przyrody (w tym 3 grupowe, jedna aleja oraz głaz narzutowy) – zlokalizowanych głównie w parkach i przy obiektach sakralnych. Na północ od wsi Krępkowice znajduje się jeden z najstarszych dębów szypułkowych na terenie kraju. Wiek dębu szacuje się na około 650 lat, kiedy to Pomorze Gdańskie należało do Zakonu Krzyżackiego. Jego wysokość wynosi 22 metry, a obwód (w pierśnicy) 770 cm. Nazwa drzewa najprawdopodobniej nawiązuje do księcia pomorskiego Świętopełka II Wielkiego, który w XIII wieku władał tymi ziemiami. Około 700 m na północ od Maszewa, przy polnej drodze do Małoszyc, znajduje się potężny głaz narzutowy zwany Wysokim Kamieniem. Eratyk wystaje z ziemi na ponad 1,5 m, a jego obwód wynosi 12,1 m. Głaz spod Maszewa wyróżnia się bordowo-wiśniową barwą, stąd niekiedy nazywany jest również Czerwonym Kamieniem. Warto wspomnieć, że jest on jednym z większych na terenie powiatu lęborskiego.

Dąb Świętopełk

Jego wiek datuje się na około 650 lat, choć niektórzy badacze historii są skłonni dać mu nawet około 1100 lat. Ma stosunkowo mały obwód – około 8 m, charakteryzuje się bardzo cienkimi słojami z uwagi na to, że rośnie na suchej, jałowej i piaszczystej glebie. Wysoki na około 20 m, wspaniale prezentuje się późną wiosną i latem, podczas kiedy jego korona w całości pokryta jest intensywnym i gęstym okryciem liści.

Ścieżka edukacyjno-przyrodnicza „Dąb Świętopełk”

Zdjęcie ilustracyjne