Cewice

Cewice, miejscowość położona w centralnej części gminy, przy drodze krajowej nr 212 Chojnice – Osowo Lęborskie, 12 km na południe od Lęborka, u podnóża piętrzącego się do wysokości 174m n.p.m. Pierwsze wzmianki o Cewicach pochodzą z 1326 roku. Obecnie Cewie są siedzibą władz gminy, ośrodka zdrowia, organizacji pozarządowych, firm produkcyjnych oraz głównym centrum kulturalno – oświatowym.

Nazwa miejscowości pierwotnie brzmiąca Czewice, wywodzi się od nazwiska Czewa, będącego skrótem staropolskiego imienia Czewuj. Zniemczona postać nazwy miejscowości Zewitz, uwarunkowała wtórną obecną nazwę Cewice. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z aktu nadania (1362 roku) przez Winrycha von Kniprode, Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego na prawie magdeburskim czterem osobom: Walterowi, Klausowi, Günterowi oraz Walterowi Grela (inne źródła: Grella). Inne źródła podają, że akt nadania pochodzi z 1340 roku. Dokument z 1440 roku wymienia Ottona Grela jako właściciela wsi. Natomiast kolejne dokumenty lenne z XVI i początku XVII wieku nadal wymieniają ród Grelów jako właścicieli Cewic. Dopiero w 1658 roku obok Grelów jako współwłaścicieli wsi pojawia się ród Rostk. Przedstawiciele tej rodziny posiadali również: Choczewko, Komaszewo, Żelazno i Sławkowo. Najprawdopodobniej Niklas (Mikołaj) Rostk swoje udziały w Cewicach nabył w wyniku koligacji rodzinnych z Grelami. Na początku XVII wieku właścicielem Cewic był Henryk Grela, który posiadał także Maszewo. W 1738 roku wieś była w posiadaniu Lorenza von Grela. Dwa lata później notowana jest jego córka, której imię jest nieznane. Ród Grelów w 1749 roku przeniósł się do Pogorzelic. Wtedy porucznik Adam Wilhelm von Grela sprzedał swoje udziały Joachimowi Wobeserowi (albo Wobesserowi). Inne źródła podają, że w 1749 roku cały majątek został zakupiony przez ród Demińskich. A dopiero w 1784 roku przez podkomorzego Joachima Wobessera-Objezierzyckiego. Przez krótki okres czasu, udziały we wsi miał rady ziemski ze Smołdzina, Adolf Weiher (Wejher). Podzielone na kilka części Cewice, często zmieniały swoich właścicieli na przestrzeni XIX wieku. Dodatkowym czynnikiem, który potęgował ową sytuację był edykt królewski, który zezwalał mieszczanom na wykup, tzw. dóbr rycerskich. Na jego mocy jednym z właścicieli wsi w 1828 roku był aptekarz Dehmke. W 1884 roku inną część Cewic dzierżawiła rodzina Brandt. Czterdzieści lat później właścicielem wsi był Leo Rüsse. Od 1894 roku większe udziały w Cewicach posiadał Bollarht Roht. Po jego śmierci w 1903 roku posiadłość objął jego syn Udo. Na początku XX wieku jednym z współwłaścicieli wsi był właściciel młyna z Lęborka – Musiał (Musall). Natomiast 25 lutego 1905 roku Karl Frank sprzedaje swoje udziały niemieckiemu przemysłowcowi – Sinerowi z Karlsruhe. Pałac znajdujący się w Cewicach został najprawdopodobniej wzniesiony przez rodzinę Sinnerów. Był ich rodzinną siedzibą do 1945 roku. Po wojnie Cewice stały się siedzibą władz gminnych oraz nadleśnictwa.

Rozwój miejscowości związany był z utworzeniem w 1653r. nowego szklaku pocztowego z Berlina do Królewca, który wiódł m.in. przez Cewice, a także z późniejsza budową nowej szosy z Lęborka do Bytowa oraz linii kolejowej na tej samej trasie.

Zwiedzając Cewice warto zwrócić uwagę na neoklasycystyczny dworek z 1880 roku wraz z przyległym do niego parkiem przydworskim oraz aleją składającą się z wiekowych (180 – 220 lat) buków zwyczajnych, uznanych jako grupa drzew za pomnik przyrody. W pobliżu alejki znajduje się także obelisk upamiętniający męczeńską śmierć ks. Edmunda Roszczynialskiego – wejherowskiego prałata zamordowanego przez hitlerowców.

W skład sołectwa wchodzą wsie: